-> Κυρία υφυπουργέ, δεν υποτιμώ καθόλου την πολιτική σας παρουσία, αλλά αυτή η Επερώτηση απευθύνθηκε σε έξι υπουργεία. Εργασίας, Οικονομικών, Εσωτερικών, Παιδείας, Προστασίας του Πολίτη, Πολιτισμού και Αθλητισμού. Οι συνάδελφοί σας θεωρήσανε ότι εσείς μπορείτε να καλύψετε επαρκώς τα ερωτήματα στο σύνολο αυτών των υπουργείων. Κατά τη γνώμη μας, όμως, είναι μια έμπρακτη υποβάθμιση της σημερινής συζήτησης, η οποία δεν σχετίζεται μόνο με την ποιότητα και το περιεχόμενο των απαντήσεών σας. Επιβεβαιώνεται από τα πεπραγμένα σας, αλλά και από τις δηλώσεις των στελεχών σας, των προσώπων που αυτή τη στιγμή αποτελούν το βασικό στελεχικό δυναμικό της κυβέρνησης και της κοινοβουλευτικής σας ομάδας, που αποπνέει έναν βαθύτατο συντηρητισμό.

Αυτό δεν αντιμετωπίζεται με το να κρύβεστε πίσω από τις ευρωπαϊκές Οδηγίες. Διότι αυτό κάνατε. Με έναν αριστοτεχνικό τρόπο κρυφτήκατε, σε όλα τα επίμαχα ζητήματα, πίσω από την ενσωμάτωση αναγκαίων ευρωπαϊκών Οδηγιών. Αυτό το τρικ το κάνατε και πρόσφατα, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου του υπουργείου Εργασίας, όπου από τη μία μας καλούσατε και λέγατε -το βάλατε και σε ονομαστική ψηφοφορία- “να δούμε αν θα τα ψηφίσετε” και όταν τα ψηφίσαμε, που σας το είχαμε πει από την πρώτη μέρα, μας είπατε “τότε γιατί καταγγέλλετε το νομοσχέδιο;” Γιατί άλλος ήταν ο πυρήνας του.

Εν πάση περιπτώσει, αυτά τα είδαμε. Νομίζω, όμως, ότι παρά την προσπάθειά σας να μας πείσετε ότι η μεταφορά της Γενικής Γραμματείας Ισότητας Φύλων από το Υπουργείο Εσωτερικών στο Υπουργείο Εργασίας και κυρίως η μετονομασία της, ήταν κάτι το οποίο διευκολύνει την πολιτική παρέμβαση στα ζητήματα της ισότητας φύλων, κατά τη γνώμη μας προκύπτει ένα βαθύτατο ιδεολογικό ζήτημα. Διότι δεν μπορεί να συρρικνωθεί η πολιτική γι’ αυτά τα ζητήματα μόνο στα πεδία που σχετίζονται με την οικογένεια και το δημογραφικό ζήτημα. Κι αυτό φάνηκε!

Αν σας άκουγε κανείς, αποκομμένος από ό,τι ζήσαμε τους τελευταίους μήνες, τις τελευταίες εβδομάδες και τις τελευταίες ημέρες στην ελληνική κοινωνία -και δυστυχώς ήταν πολλά- θα έλεγε “τι φοβερή χώρα είναι αυτή“, τι καλές πρακτικές, που τις επικαλεστήκατε πάρα πολλές φορές. Μόνο που σε όλους τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους είμαστε από κάτω ως χώρα. Ναι ή όχι; Από κάτω είμαστε. Με στοιχεία πραγματικά και επικαιροποιημένα. Και, ειλικρινά, εάν δεν είχαμε ζήσει τα σοκαριστικά γεγονότα των Γλυκών Νερών, εάν δεν είχαμε δει τη δολοφονία της Τοπαλούδη, αν δεν είχαμε δει το περιστατικό βιασμού στα Πετράλωνα, το γιγαντιαίο και ρωμαλέο, αυθεντικό κίνημα, “me too”, θα νόμιζε κανείς ότι ζούμε σε μία χώρα όπου όλα αυτά που λέμε αποτελούν ιστορίες των γιαγιάδων μας και των παππούδων μας. Δεν είναι έτσι, όμως.

Παρ’ όλο που εν τη ρύμη του λόγου σας είπατε πολλά, είπατε μόνο μια αλήθεια. Πράγματι, δεν φτάνουν μόνο τα νομοθετικά πλαίσια, εάν δεν δημιουργείς μια αντίστοιχη αντίληψη, κουλτούρα, μέσα στην κοινωνία με τον λόγο σου, με την πρακτική σου, με τον τρόπο που ζεις, με τις παρεμβάσεις στην εκπαίδευση. Εκεί σας απέδειξε η κα Τζούφη, πολύ συγκεκριμένα, την οπισθοδρομική αντίληψη σε σχέση με τα προγράμματα σπουδών, που εισαγάγατε.

Όλοι θυμούνται ότι βουλευτές από τη δική σας πτέρυγα, όταν συζητούσαμε το νομοσχέδιο για τη συνεπιμέλεια -γιατί πρέπει να καταλαβαίνουμε και τι ψηφίζουμε κάθε φορά- λέγανε ότι “εν πάση περιπτώσει κι αυτός ο σύζυγος, ο οποίος μπορεί να χτυπάει και να κακομεταχειρίζεται τη γυναίκα του, μπορεί να είναι ένας καλός πατέρας”. Είναι τυχαίο; Πολύ φοβάμαι ότι παρά τις επίμονες και αρκετές, επικοινωνιακές προσπάθειες του πρωθυπουργικού επιτελείου, να εμφανίσει ένα προοδευτικό, σύγχρονο προφίλ, αυτό πνίγεται μέσα στις αναχρονιστικές αντιλήψεις και απόψεις που πολλές φορές εκστομίζονται από στελέχη σας. Ήρθαν οι ευρωβουλευτές σας προχθές να καταψηφίσουν το δικαίωμα στην άμβλωση και μετά να καταλάβουν την γκάφα τους, ή κάποιος τους είπε από εδώ “επανατοποθετηθείτε” και τότε άρχισαν να μιλάνε για άλλου είδους ψηφίσματα, ως αντιστάθμισμα αυτής της αναχρονιστικής και σκοταδιστικής στάσης τους.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι

Νομίζω πως τα θέματα αυτά πράγματι σχετίζονται με την προσπάθεια που οφείλουμε όλοι, ως κοινωνία, να απαντήσουμε σε στερεότυπα και σκοταδιστικές αντιλήψεις. Μας είπατε και πραγματικά μου έκανε τρομακτική εντύπωση που επικαλεστήκατε το γεγονός -που αφορούσε τον καταμερισμό αρμοδιοτήτων, μετά τον τελευταίο ανασχηματισμό επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ- ότι η κ. Χρυσοβελώνη είχε αναλάβει, πέρα από τα ζητήματα που αφορούσαν την ισότητα των δύο φύλων και τη Διεύθυνση Αστικής Ευθύνης. Τι σχέση έχει αυτό που υπέγραψε τότε ο πρωθυπουργός με τις αρμοδιότητες; Μου το είχατε καταθέσει, μάλιστα, ως έγγραφο, όταν συζητούσαμε την προηγούμενη εβδομάδα το νομοσχέδιο για το υπουργείου Εργασίας και είπα ότι προφανώς κάτι δεν κατάλαβε η κυρία Υφυπουργός.

Μας είπατε, ως παράδειγμα, ότι υπήρξαν λίγες καταγγελίες στο ΣΕΠΕ. Ε και; Τι σημαίνει αυτό, ότι δεν υπάρχει πρόβλημα μέσα στην κοινωνία; Και το λέτε εσείς ως γυναίκα, που θα έπρεπε ο λόγος σας να υπερβαίνει αυτή τη στιγμή τις τυπικές αναφορές και να γίνεστε κήρυκας όλων των αρνητικών καταστάσεων και βιωμάτων που αισθάνεται μια γυναίκα στη δουλειά της, στην οικογένειά της;

Και προφανώς δεν αφορούν μόνο τις αριστερές γυναίκες τα θέματα της ισότητας των φύλων. Δεν αφορούν μόνο τις αριστερές και τους αριστερούς. Όπως δεν αφορούν μόνο τις άνεργες ή μόνο τις φτωχές γυναίκες. Υπάρχει μια διαταξικότητα σε αυτά τα ζητήματα, αν και τα βιώνουν αυτές και αυτοί οι οποίοι βρίσκονται στα πιο χαμηλά στρώματα της κοινωνικής πυραμίδας με πιο έντονο τρόπο. Δεν σχολιάσατε, όμως, τον πίνακα που σας κατέθεσε η κ. Φωτίου, που δείχνει ότι την περίοδο της πανδημίας οι πρώτες που απολυθήκανε ήταν οι γυναίκες. Όπως δυστυχώς και σε όλες τις οικονομικές κρίσεις οι γυναίκες είναι οι πρώτες που απολύονται και οι τελευταίες που προσλαμβάνονται. Ένα πολύ παλιό σύνθημα το οποίο όμως είναι διαχρονικό και εξακολουθεί και υπάρχει.

Γιατί λοιπόν λέτε εσείς ότι τις διώξανε; Πρώτα απ’ όλα, γιατί είναι πιο ευάλωτη η θέση της γυναίκας στην παραγωγή, που εξακολουθεί για ίδια δουλειά να μην έχει την ίδια αμοιβή. Μην το αρνηθείτε αυτό, όσες εξαιρέσεις κι αν μας παρουσιάσετε εδώ πέρα. Μην το αρνείστε. Και μην προσπαθήσετε να εξωραΐσετε την πραγματικότητα, διότι τότε δεν υπηρετείτε αυτό στο οποίο είστε ταγμένη, σε μια Γενική Γραμματεία που θα πρέπει να έχει βαθμό ευαισθησίας απέναντι σ’ αυτού του είδους τα κοινωνικά φαινόμενα. Οι γυναίκες, λοιπόν, την περίοδο της πανδημίας απολύθηκαν, είτε προφανώς διότι είναι πάντοτε αυτές οι πρώτες που χάνουν τη δουλειά τους, είτε διότι κλήθηκαν να καθίσουν στο σπίτι για να κοιτάξουν τα παιδιά, από τους παιδικούς σταθμούς που δεν λειτουργούσαν, από τα νηπιαγωγεία που δεν λειτουργούσαν, διότι ως κυβέρνηση φροντίσατε να σπάσετε και αυτό το ρεκόρ των κλειστών πανεπιστημίων, των κλειστών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, από όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Και ερχόσαστε και κοκορευόσαστε εδώ για μια σωστή αντιμετώπιση και διαχείριση της πανδημίας, που δεν κάνετε τίποτα;

Αλήθεια, ποιο είναι το πρακτικό μέτρο που έχει προστεθεί με βάση την εμπειρία του ενός έτους και πλέον πανδημίας που έχετε ενσωματώσει στα μέτρα που θα πάρετε για την εκπαίδευση τον προσεχή Σεπτέμβριο που θα ξανανοίξουν; Ποιο είναι; Κανένα, μηδέν. Διότι δεν τα θεωρείτε προτεραιότητες αυτά. Προτεραιότητα για εσάς είναι οτιδήποτε μπορεί να συναρτάται με την υπηρέτηση των νόμων της αγοράς και της κερδοφορίας. Αυτό φάνηκε σε πάρα πολλούς τομείς. Τα είπαμε δυστυχώς και είναι να λυπάται κανείς όταν τα ακούει από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό όταν αναφέρεται στον κρίσιμο τομέα του δημόσιου συστήματος υγείας. Όπου εκεί πλέον, επαναλαμβάνει αυτά που έλεγε πριν την πανδημία για την ανάγκη διευθέτησης –αυτή η λέξη, φαίνεται, φοριέται πάρα πολύ- των σχέσεων ανάμεσα στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Είναι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός ο οποίος έχει συνδέσει το όνομά του με το κλείσιμο συγκεκριμένων υγειονομικών δομών όταν ήταν Υπουργός Διοικητικής Ανασυγκρότησης, πριν το 2014.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, νομίζω ότι δεν ήσασταν εσείς η πρώτη κυβέρνηση η οποία ανακάλυψε την ανάγκη και προώθησε προγράμματα για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα. Σας άκουγε κανείς λες και δεν έχει ζήσει εδώ και δεκαετίες. Το θέμα είναι αυτά τα προγράμματα να μην είναι μόνο για να απορροφούν αντίστοιχους ευρωπαϊκούς πόρους, αλλά να μπορούν να δημιουργούν τέτοιες παραγωγικές μονάδες που να αντιστέκονται στην κρίση. Διότι σημασία θα είχε κανείς με μια στατιστική να δει ποιες από αυτές τις επιχειρηματικές δραστηριότητες ζήσανε. Άρα, λοιπόν, βλέπετε ότι τα θέματα είναι πολύ συνολικότερα και έχουν πάρα πολλές πλευρές.

Αλήθεια, γιατί μειώσατε την υποχρεωτικότητα ποσόστωσης, τη συγκεκριμένη που προέβλεπε για την Αυτοδιοίκηση ο νόμος που είχε ψηφιστεί, σε σχέση με τη συμμετοχή στα ψηφοδέλτια; Γιατί δεν μειώνετε αντίστοιχα στις εταιρείες τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο και τα ποσοστά συμμετοχής γυναικών, που υπάρχουν, με βάση την ευρωπαϊκή πραγματικότητα, στις διοικήσεις αυτών των εταιρειών;

Και ήρθατε να μας πείτε και να κουνήσετε το δάχτυλο -μας είπατε ότι εμείς κουνάμε το δάκτυλο, αλλά εσείς τόσες πολλές φορές κουνήσατε το δάχτυλο, σας προτείνω να δείτε το βίντεο, όταν πάτε σπίτι σας, από την παρέμβασή σας- να μας πείτε άκουσον-άκουσον πως μόνο τέσσερις από τους τριακόσιους τριάντα δύο που είναι τώρα, δήμους, είχαν δημιουργήσει επιτροπές ισότητας γυναικών. Πρώτα απ’ όλα, ξεχνάτε ότι η σημερινή προσαρμογή των δήμων στις απαιτήσεις του νόμου έγινε στη βάση ενός νόμου που ψηφίστηκε επί Υπουργίας Χαρίτση στο Υπουργείο Εσωτερικών, όταν είχα φύγει εγώ. Ναι ή όχι; Δεν είναι δικός σας αυτός ο νόμος. Εμείς τον δρομολογήσαμε, εμείς τον ψηφίσαμε. Ήρθαν οι δήμοι να προσαρμοστούν απέναντι στη νομική επιταγή. Αλλά και πάλι, θα έπρεπε να ξέρετε κάτι. Οι δήμοι πρέπει να λειτουργούν –και έτσι προβλέπει και το Σύνταγμα- με συγκεκριμένο βαθμό αυτοτέλειας. Εγώ δεν μπορώ να σας εγκαλέσω αν ο Δήμαρχος Φαλήρου π.χ. δεν κάνει καλά τα πράγματα. Εκτός αν εσείς στη δικιά σας αντίληψη όλους αυτούς τους βλέπετε ως ανθρώπους οι οποίοι υπηρετούν τα συμφέροντα, τη γραμμή της κυβερνητικής παράταξης. Αλλά αυτά να τα πείτε στις επόμενες δημοτικές εκλογές. Άρα, θα περίμενα να είστε λίγο πιο προσεκτική πάνω στα ζητήματα αυτά.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, εμείς πορευόμαστε με τις αρχές της ισότητας. Πάντοτε προωθήσαμε αντιλήψεις διεύρυνσης των δικαιωμάτων. Πιστεύουμε στη διαφορετικότητα, στην ελευθερία, στο δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού, στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των γυναικών.

Επιτρέψτε μου μια προσωπική αναφορά. Πριν πολλά χρόνια, όταν εντάχθηκα στην Αριστερά, το τότε μικρό μου κόμμα, το ΚΚΕ Εσωτερικού, είχε βγάλει μια απόφαση πρωτοπόρα για την εποχή του, προφανώς πιάνοντας τα μηνύματα όσων είχαν συμβεί την προηγούμενη -τότε- δεκαετία στον γαλλικό Μάη, τον “ελληνικό Μάη” που ήρθε ετεροχρονισμένα μέσα από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Τον προβληματισμό που υπήρχε τότε. Εκείνη η απόφαση έλεγε “η γυναίκα ελεύθερη από τον άνδρα και οι δύο ελεύθεροι από τον καπιταλισμό”.

Εξακολουθώ να θεωρώ ότι πρέπει να κινούμαστε σε αυτή την κατεύθυνση και πραγματικά νιώθω υπερήφανος που ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, κινούμενος ακριβώς σε αυτή τη μεγάλη λεωφόρο αυτών των ιδεών, κατέθεσε για διαβούλευση έναν νόμο, ο οποίος σήμερα έρχεται να ολοκληρώσει τη δικιά μας πολιτική, που αφορά το δικαίωμα των ομόφυλων ζευγαριών στον πολιτικό γάμο, στην τεκνοθεσία και σε διάφορα άλλα ζητήματα. Και θα ήθελα πραγματικά πάνω σε αυτό να αναφερθείτε και εσείς στη δευτερολογία σας, διότι καλό είναι να πουλάς “προοδευτηλίκι”, να το βάζεις στη βιτρίνα, αλλά ακόμη καλύτερο είναι να το υποστηρίζεις με συγκεκριμένες τοποθετήσεις.

Αγαπητή κυρία υπουργέ, θέλω να σας εκφράσω τη συμπάθειά μου γιατί ήταν δύσκολος ο ρόλος σας σήμερα. Αναγκαστήκατε να απολογηθείτε για πράγματα για τα οποία δεν έχετε την ευθύνη. Το λέω εντελώς ειλικρινά. Και να πείτε στους συναδέλφους σας την επόμενη φορά να έρχονται να σας στηρίζουν, όχι μόνο εσάς προσωπικά, αλλά την κυβέρνηση, αν θέλει να λέγεται ότι είναι μία κυβέρνηση η οποία έχει μια ανοιχτή αντίληψη γύρω από αυτά τα ζητήματα. Αλλιώς, οι κύριοι που δεν θέλω να αναφερθώ προσωπικά, δεν είναι και παρόντες άλλωστε, συνάδελφοί σας που έχουν βγάλει τέτοια «διαμάντια» το τελευταίο διάστημα, θα είναι αυτοί οι οποίοι θα διαμορφώνουν το αληθινό πρόσωπο της Νέας Δημοκρατίας, ένα πρόσωπο το οποίο δυστυχώς συναντιέται με τον ακραίο ομοφοβικό, ρατσιστικό λόγο.